(1) ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΓΙΟΙ: ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΑΠΟΛΟΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (+1989) ╰⊰¸¸.•¨* GREEK ORTHODOX FLOWERS

 

Σύγχρονοι Άγιοι: Γέροντας Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος ο Απολογητής και Πνευματικός της Αθήνας (+1989)

Γιατί δέν απαντούσε

Πολλές φορές ταξιδεύαμε μικρές η μεγάλες διαδρομές καί φυσικά στο δρόμο κάναμε κάποιες προσευχές συνήθως παράκληση η κάποια άλλη ακολουθία. Είναι φυσικό σε ένα ταξίδι να γίνονται συζητήσεις καί να αναλύονται διάφορα θέματα

Μερικές φορές του κάναμε ερωτήσεις, αλλά απάντηση δεν παίρναμε. Περνούσαν περίπου ενα-δύο λεπτά καί κατόπιν με καθυστέρηση ακούγαμε αυτά πού ήθελε να απαντήσει.

Γιατί, Γέροντα, καθυστερείτε να απαντήσετε, τον ρωτήσαμε κάποτε,

Παιδιά μου, πολύ βιάζεσθε, να περιμένετε, μας είπε κάπως αυστηρά.

Δεν έχουμε αντίρρηση, αλλά πρέπει να υπάρχει λόγος. Ναί, παιδιά μου. Κάνω κάποια προσευχή καί πρέπει να τελειώσω. Τότε καταλάβαμε ότι έλεγε κάποιες προσευχές ή τροπάρια σε προσκυνητάρια πού συναντούσε στο δρόμο του. Μας θύμισε το περιστατικό με τον άθεο Βολταίρο: Κάποτε είδε ένα ιερέα να περνά με το σκοπό να πάει να κοινωνήσει κάποιον ετοιμοθάνατο. Αμέσως έκανε το σημείο του σταυρού προς έκπληξιν των παρισταμένων. Μα εσείς δηλώνετε άθεος, γιατί κάνετε το σύμβολο της πίστεως

στο σώμα σας; Συνάντησα στο δρόμο μου το Χριστό, να μη τον χαιρετήσω; Ό Γέροντας πάντοτε «χαιρετούσε» δηλαδή όχι απλώς έκανε το σημείο του σταυρού, αλλά συνόδευε την αγία κίνηση με προσευχή ανάλογο με την περίπτωση.

Προσευχή καί εργασία

Πρέπει να τονίσω ότι το ίδιο περιστατικό, να μη άπαντα αμέσως στα ερωτήματα, συνέβαινε καί στο σπίτι. Καθόμασταν στο γραφείο καί συζητούσαμε διάφορα πράγματα Μερικές φορές λες καί πάθαινε διάλειψη. Δεν μιλούσε, δεν απαντούσε για λίγο. Μετά από τον «νεκρό» αυτό χρόνο συνέχιζε τη συζήτηση η απαντούσε στο ερώτημα

Διαπίστωσα ότι ήταν ώρα προσευχής. Εκανε στάση στη γη, για να κάνει σύνδεση δευτερολέπτων η λεπτών με τον ουρανό. Την ώρα της προσευχής, μας συμβούλευε, να μη κάνετε εργασία Αυτές οί στιγμές πρέπει να είναι καθ' ολοκληρίαν αφιερωμένες στην συνομιλία μας με τον ουράνιο πατέρα μας.

Οταν πηγαίνει κανείς σε ένα μεγάλο άρχοντα, ή βασιλιά, για να συνομιλήσει μαζί του καί να του ζητήσει κάποια χάρη, στέκεται μπροστά του με σεβασμό καί ευγένεια Την ώρα αυτή δεν κάνει κάποια εργασία, δεν γυαλίζει τα παπούτσια του ή δεν σιδερώνει το πουκάμισο του. Αντίθετα την ώρα της εργασίας μπορούμε να κάνουμε προσευχή.

Είτε κάνουμε σωματική εργασία είτε διανοητική μπορούμε να λέμε την προσευχή του Ιησού.

Να μη τον χαιρετήσω;

Τί πρέπει να απαντάμε σ' αυτούς πού μας ειρωνεύονται, όταν κάνουμε το σημείο του σταυρού στίς εκκλησίες καί τα προσκυνητάρια πού συναντάμε; τον ρωτήσαμε.

Είναι πολύ απλό. Περπατάς σε ένα δρόμο καί συναντάς ένα φίλο σου αγαπητό. Τί κάνεις;Μα φυσικά τον χαιρετάς με εγκαρδιότητα .Προχωράς καί συναντάς ένα συγγενή σου. Τί κάνεις; Μα φυσικά καί αυτόν τον χαιρετάς όπως πρέπει. Εάν συναντήσεις πολλούς φίλους η συγγενείς τί θα πείς; Δεν χαιρετώ κανένα άλλο πλέον, δεν χρειάζεται η βαρέθηκα; Σέ κάθε περίπτωση θα απευθύνεις τόν κατάλληλο χαιρετισμό.

Το ίδιο πρέπει να κάνεις καί όταν συναντάς τον οίκο οπού κατοικεί ή Αγία Τριάς, ή Παναγία μας, ό Αγιος Νικόλαος, ό Αγιος Γεώργιος, ή Άγια Παρασκευή κτλ.

Ό χαιρετισμός είναι τόσο το σημείο του σταυρού όσο καί ή δέουσα προσευχή, το τροπάριο η άλλος ανάλογος ύμνος.

Παρατηρεί στα κρυφά

Νεαρός φοιτητής εκκλησιάστηκε στο μετοχάκι της Λογγοβάρδας στην οδό Μακεδονίας 24. Στή λειτουργία ό Γέροντας παρατήρησε ότι ό νέος δεν έκανε σωστά το σημείο του σταυρού.

Δεν του είπε τίποτε κατά τη διάρκεια της ιερής ακολουθίας. Λίγο αργότερα όμως, κρυφά, με τρόπο του είπε:

— Παιδί μου, μη κάνεις σε παρακαλώ ετσι το σημείο του σταυρού, αλλά σωστά, με ευλάβεια, με κανονικό ρυθμό χωρίς ούτε μεγάλη ταχύτητα ούτε πολύ αργά διότι δείχνει υποκριτικό πνεύμα

Μία διακριτική παρατήρηση με καλωσύνη καί ευγένεια εκτός ακολουθίας καί φυσικά μακριά από τα βλέμματα καί τα αυτιά των αδελφών.

Οταν ό φυσικός πατέρας δεν είναι ανοιχτοχέρης

Ο μακαριστός Γέροντας είχε την ευρύτητα να αγαπά ανιδιοτελώς καί να προσφέρει την αγάπη του αφειδώς. Συμπαρίστατο σε κάθε περίπτωση, ακόμη καί όταν εκ πρώτης όψεως δεν υπήρχε ανάγκη.

Πρέπει να δίδεις εγκαίρως, έλεγε. Όταν δώσεις αφού σου ζητήσουν, δίδεις αργά.

Κάποιος νέος προερχόταν από οικογένεια με οικονομική άνεση. Όμως ό πατέρας του, με διάφορες προφάσεις, στερούσε από το παιδί του καί το βασικό χαρτζιλίκι. Ό νέος είχε δυσκολία να ζητήσει από κάποιον να τον βοηθήσει. Το άσχημο στην προκειμένη περίπτωση ήταν τούτο: Να μην είσαι φτωχός, οπότε δεν έχεις τη δυνατότητα να ζητήσεις κάποια οικονομική συμπαράσταση.

Ό Γέροντας αντιλήφθηκε εύκολα τα πράγματα στην αληθινή τους διάσταση καί φρόντισε να δίδει οικονομική βοήθεια στον νέο εκείνο με διάκριση, ευγένεια και αγάπη, χωρίς να προσβάλει καί να εκθέτει τον πατέρα του. Ή αγάπη του εύρισκε πολλούς τρόπους καί δρόμους για να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο καί να λύνει τα δύσκολα προβλήματα. Μπορούσε να καταγράφει, να αξιολογεί καί να ενεργεί αμέσως.

Όταν ό φίλος σου είναι χαρούμενος, άφησε του να σου πει μόνος του τη χαρά του. Όταν έχει κάποια δυσκολία, φρόντισε να αναζητήσεις μόνος σου την αιτία καί, αν είναι δυνατόν, να βοηθήσεις να επιλυθεί το πρόβλημα

Σ' αφήνουν το λεφτά, δεν τα αφήνεις

Κάποιος ευκατάστατος εξομολογείτο στον Γέροντα Ανάμεσα στα αλλά του έλεγε ότι προτίθεται να αφήσει την περιουσία του για τα έργα του Θεού, την φιλανθρωπία, την ενίσχυση εξωτερικής ιεραποστολής κλπ.

Ξέρετε, του έλεγε ευγενικά ό Γέροντας, θα ήταν καλύτερα ή δωρεά σας να γίνει όχι δια ψύχρας χειρός αλλά δια θερμής, δηλαδή όχι μετά θάνατον αλλά εν ζωή. Πάτερ Έπιφάνιε, το ίδιο δεν είναι; Σημασία έχει οτι τα αφήνω.

Να σας πω με ειλικρίνεια κάτι. Εγώ σαν πνευματικός σας σας δίνω την αδεία να τα πάρετε μαζί σας.

Μα πάτερ, δεν μπορώ να τα πάρω. Θα τα αφήσω υποχρεωτικά, διότι στον τάφο του κανείς δεν μπορεί να πάρει ούτε δραχμή.

Ωστε έτσι είναι Λοιπόν τα πράγματα Δεν τα αφήνεις τα χρήματα, σε αφήνουν.

Έχετε δίκαιο πάτερ. Θα αρχίσω σιγά - σιγά να κάνω αυτό πού πρέπει.

Τί σημαίνει πράγματι οικονομία

Ό πάτερ Επιφάνιος ήταν το πρόσωπο το οποίο γνώριζε πολύ καλά τα εκκλησιαστικά ζητήματα, τόσο των ήμερων μας όσο καί όλης της εκκλησιαστικής ιστορίας. Θεωρούσε ότι πολλές τρικυμίες πέρασε ή Εκκλησία από την παράβαση ή διαστροφή των ιερών κανόνων. Δεν αγνοούσε το ζήτημα της οικονομίας αλλά εφάρμοζε τη ρήση του Γρηγορίου του Θεολόγου: «Ου νόμος Εκκλησίας το σπάνιον γίνεται, ουδέ το παρά κανόνας έλκεται εις υπόδειγμα κατά τους νομικούς» (Σχεπκά μζ' αποστολικός κανόνας).

Την οικονομία θεωρούσε απαραίτητη μόνο για λόγους αγάπης προς τους άλλους καί όχι για να κάνουμε το συμφέρον μας νόμιμο. Εμάχετο για τις αρχές του καί τίς εφάρμοζε πιστά στον εαυτό του. Δεν ήταν ό δάσκαλος πού δίδασκε καί νόμο δεν έκράτει. Πράγματι έβλεπε ότι στη ζωή συμβαίνει ό άνθρωπος εύκολα να μάχεται για τίς αρχές παρά να είναι ένας από αυτούς πού τίς εφαρμόζει.

Οι κανόνες γίνονται κανόνια

Πολλοί κληρικοί, στην προσπάθεια τους να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα τους, κάνουν οικονομία για τον εαυτό τους, όταν το θέλουν, καί αντίθετα χρησιμοποιούν τους κανόνες σαν κανόνια για να πλήξουν οποίους επιθυμούν. Πολλές παρανομίες γίνονται εν ονόματι ιών κανόνων καί πολλές εκκλησιαστικές έριδες θα είχαν αποφευχθεί, αν δεν εφαρμοζόταν αυτή ή μέθοδος.

Ή θεία οικονομία κάνει κύκλους

Την Εκκλησία κυβερνά το Αγιο Πνεύμα καί κεφαλή της είναι ό Χριστός. Πολλές παραβάσεις των κανόνων γίνονται, αλλά ή θεία οικονομία δεν κάνει ποτέ ημικύκλια αλλά κύκλους. Πολλοί παρέβησαν για το συμφέρον τους τους κανόνες, αλλά αργότερα πληρώθηκαν με το ίδιο νόμισμα. Τίς παραβάσεις τους χρησιμοποίησαν άλλοι για να τους πλήξουν καί να τους κάνουν να δοκιμάσουν την πικρία πού απορρέει από τα δικά τους παραπτώματα καί τίς δικές τους άνομες καί αντικανονικές πράξεις. «Τον εαυτόν μη παραβλάψαντα ουδείς δύναται παραβλάψαι».

Μη αποδοχή πνευματικών παιδιών αλλού κληρικού

Στόν χώρο της εκκλησιαστικής διακονίας συχνά δημιουργείται κλίμα δυσάρεστο ανάμεσα στους κληρικούς, διότι ό πονηρός πολεμά κάθε πνευματικό έργο καί εκμεταλλεύεται τίς ανθρώπινες εσφαλμένες τακτικές. Συχνά οί εξομολογούμενοι δεν έχουν ένα σταθερό πνευματικό αλλά αλλάζουν κάθε φορά πού νομίζουν ότι βρήκαν κάποιον καλύτερο. Έτσι συχνά δημιουργείται ψυχρότητα μεταξύ κληρικών, διότι νομίζουν ότι όταν κάποιος έξομολογούμενος εγκαταλείπει τον πνευματικό του, αυτό έγινε με την ενθάρυνση του δεύτερου πνευματικού. Σέ αυτό το πρόβλημα να προσθέσουμε καί τίς περιπτώσεις πού κάποια άτομα πηγαίνουν σε δύο πνευματικούς αναλόγως με την περίπτωση.

Μας ανέφερε ό Γέροντας για μια μοναχή: Κάθε φορά πού ήθελε να κάνει κάτι το έκανε με την εξής μεθόδευση. Στό μοναστήρι πήγαιναν δύο κληρικοί για τίς πνευματικές ανάγκες των αδελφών. Εκείνη βολιδοσκοπούσε ποιος συμφωνεί με τίς ιδέες της καί κατόπιν αποσπούσε τεχνηέντως την ευλογία. Κάθε φορά πού την ρωτούσαν γιατί το έκανε αυτό, έλεγε: Πήρα ευλογία από τον τάδε. Την άλλη φορά διευκρίνιζε: Μίλησα με τον πατέρα δείνα καί μου έδωσε την έγκριση του.

Ό Γέροντας φρόντιζε να μην εμπλέκεται στα πνευματικοπαίδια άλλων πατέρων με πολλή προσοχή, θα έλεγα με σχολαστικότητα. Παρά την προσοχή του όμως, επειδή ήταν αγαπητός από πολλούς νέους πού έξομολογούντο σε άλλο κληρικό, τον κατηγόρησαν ότι προσπαθεί να αποσπάσει τα παιδιά του εν λόγω κληρικού. Ή ευαισθησία του τον έκανε να διακόψει αμέσως κάθε σχέση με την ομάδα αυτών των νέων, ώστε να μην υπάρχει κανένα περιθώριο κατηγορίας καί παρεξηγήσεως. Συγχρόνως ξεκαθάρισε τελεσίδικα το ζήτημα:

Δεν θέλω με κανένα τρόπο να πάρω πνευματικά τέκνα κανενός, διότι δεν είναι ούτε στίς αρχές μου, ούτε στην προσωπικότητα μου. Καί πρόσθεσε κατηγορηματικά:

Ακόμη καί με συμβόλαιο αν μου έδιναν τα τέκνα αυτά, δεν θα δεχόμουν, διότι δέν θα μπορούσα να κάνω σωστή καθοδήγηση, διότι ό πατήρ έδωσε το δικό του στίγμα καί τη δική του γραμμή. Στήν περίπτωση αυτή δεν θα ήμουν πνευματικός αλλά εντολοδόχος ενός αλλού καί συντηρητής μιας ξένης νοοτροπίας.

Να επιστρέψεις στον πνευματικό σου

Κάποτε του πήγα για εξομολόγηση ένα νέο ό οποίος ήθελε να τον συναντήσει. Περίμενα έξω από το εξομολογητήριο του Γέροντα καί μετα από λίγη ώρα ό νέος εξήλθε σκεπτικός. Πώς πήγε ή εξομολόγηση; Τον ρώτησα με ενδιαφέρον,

Δεν εξομολογήθηκα, μου απάντησε. Μου είπε ό πατήρ Έπιφάνιος

να πάω στον πατέρα τάδε με τον όποιο συνδέομαι καί είχα εξομολογηθεί μερικές φορές. Έθαύμασα τη διάκριση του καί την σταθερότητα στίς αρχές του.

Όχι συνάντηση στο σπίτι

Κάποιο πνευματικό του τέκνο επρόκειτο να συναντήσει δύο νέους με ιδιαιτέρως ακανθώδες πρόβλημα, θα το χαρακτήριζα τραγικό καί δυσεπίλυτο. Πήγε καί τον ρώτησε για τον τρόπο χειρισμού του θέματος. Του έκανε βαθιά ανάλυση όλων των παραμέτρων του ζητήματος καί κατόπιν του είπε:

- Παιδί μου, μην περιμένεις καί πολλά πράγματα από την υπόθεση.

Προσπάθησε, συν θεώ, αλλά πρόσεχε πολύ. Να μη τούς συναντήσεις

στο σπίτι, τόνισε με έμφαση, αλλά στην εκκλησία, διότι μπορεί να δυσαρεστηθούν από αυτά πού θα τούς πείς καί να πουν διάφορα ψέματα για να σε κατηγορήσουν.

Με πόση σχολαστικότητα πρόσεχε το θέμα της φήμης καί της εικόνας των κληρικών του! Δεν αφήνε περιθώρια για πιθανή κατηγορία η συκοφαντία.

Θα είναι υγιές

Ό Γέροντας υπήρξε ευφυέστατος. Πολλές προβλέψεις πού έκανε ήταν συχνά καταπληκτικές. Δεν είναι δυνατόν εύκολα να εντοπίσουμε ποιες από αυτές γίνονταν από ένα έξυπνο άνθρωπο πού ξέρει να συνδυάζει τα πράγματα καί ποιες απέρρεαν από το γεγονός ότι ήταν ιερεύς με χαρίσματα πού του έδωσε ό Θεός.

Θα μνημονεύσουμε μια περίπτωση πού δεν θα μπορούσε να είναι πρόβλεψη γνωσιολογική, αλλά πνευματική. Μία γυναίκα από την επαρχία κατέφυγε στο Γέροντα για να τον ρωτήσει για ένα μεγάλο της πρόβλημα. Βρισκόταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης καί χρειάσθηκε για λόγους υγείας να γίνουν κάποιες ακτινογραφίες. Μετά από αυτό το συμβάν οί γιατροί της ανακοίνωσαν ότι έπρεπε να κάνει έκτρωση δηλαδή να σκοτώσει το παιδί πού έφερε στα σπλάχνα της, διότι καιά πάσα πιθανότητα θα είναι άτομο με προβλήματα μεγάλα τα οποία ακόμη βέβαια δεν έγνώριζαν. Ή μητέρα φοβήθηκε καί πήγε στο Γέροντα Από το ένα μέρος δεν ήθελε να κάνει φόνο το ίδιο της το παιδί καί από το άλλο δεν θα της ήταν ευχάριστο να σηκώσει ένα σταυρό ισοβίως με ένα παιδί διανοητικώς καθυστερημένο η παράλυτο.

- Κυρία μου, της είπε ό Γέροντας, πρόσεξε καλά αυτά πού θα σου πω:

Πρώτον δεν έχεις κανένα δικαίωμα από το Θεό να σκοτώσεις ένα δημιούργημα δικό του, έστω καί αν πράγματι υπάρξουν τα προβλήματα πού αναφέρουν οί γιατροί. Όπως δεν θα μπορούσες να σκοτώσεις ένα από τα παιδιά σου, αν σε ηλικία δέκα ετών το κτυπούσε ένα αυτοκίνητο καί ιό αφήνε παράλυτο για δλη του τη ζωή, το ίδιο ακριβώς δεν μπορείς να κάνεις καί τώρα με το παιδί πού βρίσκεται μέσα σου.

Δεύτερον, συνέχισε, δεν είναι καθόλου βέβαιο αυτό πού λένε οι γιατροί, διότι πολλές φορές υπερβάλουν από φόβο, χωρίς να έχουν τα απαραίτητα βεβαιωτικά στοιχεία.

Καί τρίτον να κάνεις προσευχή πολλή στο Θεό να σε ελεήσει καί να φέρεις στον κόσμο ένα υγιή άνθρωπο. Πιστεύω ότι δεν θα έχει κανένα πρόβλημα το παιδί σου, είπε για να ολοκληρωθεί η συνάντηση εκείνη.

Πέρασε μεγάλο χρονικό διάστημα καί μια ήμερα έλαβε ένα χαρούμενο τηλεφώνημα από την επαρχία. Ήταν ή μητέρα εκείνη πού ανακοίνωνε με αγαλλίαση το γεγονός:

- Πάτερ Έπιφάνιε, να σας έχει καλά ό Θεός. Απέκτησα ένα υγιέστατο αγοράκι χάρις στη δική σας συμβουλή καί παρέμβαση. Σάς ευχαριστώ πολύ πού δεν με αφήσατε να γίνω φόνισσα του ίδιου του παιδιού

μου. Σάς ευχαριστώ για αυτό το πλάσμα πού μου χάρισε ό Κύριος μας.

Πράγματι συγκινητική καταξίωση του έργου καί των προσευχών του Γέροντα.

Να μην φύγεις απο την θέση σου

Σέ μια περίπτωση επισκέφθηκε τον Γέροντα κάποιος κληρικός πού είχε σοβαρότατα προβλήματα. Του γινόταν κάποια αναίτια επίθεση από τα μέσα μαζικής ενημερώσεως, για πράγματα πού δεν είχε κάνει. Ό Μητροπολίτης του, παρασυρθείς από τους δημοσιογράφους, άρχισε να τον πιέζει ποικιλοτρόπως. Μέσα στην απελπισία του καί τις δυσκολίες του, επισκέφθηκε τον Γέροντα καί ζήτησε τη βοήθεια καί τη συμπαράσταση του.

- Πάτερ Έπιφάνιε, έχω το λογισμό να εγκαταλείψω την περιοχή που τώρα έχω τη βάση μου καί να φύγω. Μάλιστα σκέπτομαι μήπως θα μπορούσα να έλθω στη Μητρόπολη πού είναι το Μοναστήρι σας.

Ό Γέροντας ήταν κατηγορηματικός, ότι δεν έπρεπε να κάνει μια τέτοια κίνηση, διότι αποτελούσε λάθος.

- Πάτερ, του είπε επί λέξει, πρέπει να κάνετε λίγη υπομονή. «Νεφύδριον εστί καί θαττον παρελεύσεται» όπως έλεγε ό Αγιος Αθανάσιος.

Μη στεναχωριέστε. Πολύ γρήγορα θα τελειώσει αυτή ή περιπέτεια καί θα ησυχάσουν τα πράγματα.

Ό κληρικός εκείνος ακούσε τη συμβουλή του Γέροντα καί παρέμεινε στη θέση του. Τα πράγματα έγιναν όπως είχε προβλέψει εκείνος. Όλα ηρέμησαν καί σταμάτησε ό πόλεμος.

Πρέπει να πούμε ότι ή συμβουλή του Γέροντος είχε δύο τουλάχιστον πτυχές:

Πρώτον, διότι ήθελε να τηρείται ή αρχή κάθε κληρικός να μη φεύγει από τον τόπο της διακονίας του χωρίς να έχει ανυπέρβλητες δυσκολίες.

Δεύτερον, παρά το γεγονός οτι ό κληρικός είχε αρίστη φήμη, ό Γέροντας έβλεπε πίσω από τα φαινόμενα Έβλεπε μακριά καί γνώριζε τα πράγματα σε βάθος. Τα ακτινογραφούσε. Πέρασε αρκετός χρόνος καί μάθαμε ότι πράγματι ό άνθρωπος αυτός είχε σοβαρή ευθύνη για διάφορα θέματα καί ευτυχώς πού δεν μετακινήθηκε καί άριστα πού δεν ήλθε κοντά στο μοναστήρι της Κεχαριτωμένης. Το βλέμμα του Γέροντος, το χάρισμα του, απομάκρυνε ένα μεγάλο πρόβλημα από κοντά μας.

Ειλικρίνεια

Να μου λέτε τα σφάλματα μου. Ενα σοβαρό φιλοσοφικό πρόβλημα πού έθεταν οί αρχαίοι Έλληνες ήταν καί το ζήτημα της αυτογνωσίας. «Το γνώθι σαυτον» είναι μεγάλο αίτημα, διότι ο άνθρωπος δύσκολα αποδέχεται τα ελαττώματα καί τα αρνητικά του χαρακτήρας του. Δύσκολα λέγομεν ότι δεν έχουμε κανένα ελάττωμα Όμως στην πράξη λίγο απέχουμε από το να πιστεύουμε ακριβώς αυτό το πράγμα.

Τρία πράγματα είναι συνήθως πολύ λιγότερα από αυτό πού πιστεύουμε: οί αρετές μας, ή εξυπνάδα μας καί οί ειλικρινείς μας φίλοι.

Χαρακτηριστικό είναι το έξης περιστατικό: Δύο φίλοι συζητούν και φυσικά κατακρίνουν κάποιον άλλο. Τότε ό ένας διακόπτει τη συζήτηση καί λέγει στον άλλο.

— Αδελφέ μου, καλά κάνουμε καί κατακρίνουμε αυτό το πρόσωπο.

Διότι, εντελώς μεταξύ μας, εκτός από σένα καί από μένα πού είμεθα τέλειοι, όλοι οι υπόλοιποι έχουν τα ελαττώματα τους!

Ό Γέροντας γνώριζε πολύ καλά οτι πρέπει όλοι να είμαστε προσεκτικοί από την βαρεία ασθένεια του εγωϊσμού. Φρόντιζε με κάθε τρόπο να εξουδετερώσει αυτό τον μηχανισμό της ανθρωπινής ψυχολογίας. Μερικά από τά πνευματικά τέκνα του στενού περιβάλλοντος του απορρήτως άκουγαν ένα παράδοξο αίτημα

Παιδάκι μου, έλεγε, ξέρεις πολύ καλά ότι όλοι οί άνθρωποι έχουμε ελαττώματα Θα σε παρακαλούσα πολύ ο,τι λάθος διαπιστώσεις στό χαρακτήρα μου, πράξη η παράλειψη, πού μπορεί να τακτοποιηθή, να με ενημερώνεις.

Πρέπει να σου πω, συνέχισε, ότι ακόμη καί να με πικράνει αυτό πού θα μου πείς, εσύ να μη διστάσεις. Εάν δεν μιλήσεις για κάτι πού το θεωρείς λάθος τότε την παράλειψη αυτή να τη θεωρείς αμαρτία σου θα είναι παρακοή προς τον Γέροντα σου.

Ανθρώπινη ανεπάρκεια

Όποτε τον ρωτήσαμε για τη δραστηριότητα πού έπρεπε να αναλάβουν κάποιοι εκκλησιαστικοί παράγοντες σε σημαντικό θέμα της περιόδου εκείνης.

-Παιδιά μου, δεν έχουμε ανθρώπους πού να διαθέτουν αυτό το πνεύμα το ικανό για πετάγματα καί εξάρσεις.

-Μα Γέροντα, ό τάδε καί ό τάδε κληρικός θα μπορούσαν να φέρουν εις πέρας μία τέτοια προσπάθεια. Κούνησε λίγο το κεφάλι του, δείγμα οτι είχαμε άδικο. Γνώριζε να ζυγίζει καλά τίς ανθρώπινες δυνατότητες καί ικανότητες. Οί άνθρωποι εκείνοι δεν είχαν το ανάστημα πού έδειχναν, αλλά ήσαν μετριότητες με καλή φήμη καί τίποτε περισσότερο. Στη ζωή μας συνήθως κρίνομε την κατ' όψιν κρίσιν. Εκείνος έκανε βαθειά ανάλυση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Μιλούσε με βεβαιότητα για τον Κύριο καί τίς ευαγγελικές ιδέες, όχι για πρόσωπα, όσο καί αν τα αγαπούσε. Εφάρμοζε την αρχή πού λέει ότι οί μεγάλοι άνδρες μιλούν για ιδέες, οι μικροί για ανθρώπους, οι διεφθαρμένοι για τον εαυτό τους.

Ατελής διαίρεση

Για τους ανθρώπους έλεγε ότι κάνει τη διαίρεση όχι τέλεια αλλά ατελή καί κρατά πάντοτε ένα υπόλοιπο μέχρι το θάνατο τους. Εγνώριζε την αδυναμία της ανθρώπινης σάρκας καί το ευμετάβλητο της ανθρώπινης πορείας. Κάνοντας αυτές τίς οκέψεις δεν σημαίνει ότι δεν είχε εμπιστοσύνη στους ανθρώπους του, αλλά διαφύλασσε τον εαυτό του ώστε να μη αιφνιδιαστεί από πράγματα πού οφείλονται στίς απρόσμενες καμιά φορά πτώσεις των ανθρώπων. Στό γραφείο του, κάπου απέναντι από το εικονοστάσιο του, είχε τίς φωτογραφίες των προσφιλών του προσώπων. Σ' αυτές τίς φωτογραφίες δεν υπήρχε κανένας άνδρας ή γυναίκα πού να ευρίσκονται στη ζωή. Μόνο πρόσωπα πού πέρασαν την πύλη του θανάτου έτιμώντο με φωτογραφία στο γραφείο του: Ή μητέρα του, οί αρχιερείς πού τον χειροτόνησαν, προσφιλείς κληρικοί καί αργότερα ό πατέρας του καί ή θεία Αλεξάνδρα.

Συναισθηματικό μέτρο

Συχνά τόνιζε το μεταβλητό των ανθρωπίνων σχέσεων καί συμβούλευε να έχομε αυτοσυγκράτηση στις ανθρώπινες σχέσεις. «Να τραγουδάς χαρούμενα με πονεμένη την καρδιά, να γελάς στη λύπη είναι των δυνατών δουλειά» (Έμερσον). Να αγαπάμε κάποιον σαν να πρόκειται να μας αδικήσει καί να τον μισήσουμε καί να μισούμε κάποιον, αν μπορεί ο γνήσιος χριστιανός να μισήσει, σαν να πρόκειται να εύεργετηθούμε από αυτόν καί να πρέπει να τον αγαπήσουμε» οπότε δεν θα ντρεπόμαστε για την προηγούμενη συμπεριφορά μας. «Φίλει ως μισήσων, καί μισεί ως αγαπήσων» μας έλεγε πολλές φορές το αρχαιοελληνικό ρητό, όταν ό νεανικός μας ενθουσιασμός έδειχνε συναισθήματα οριακής αγάπης η αντιπάθειας για αδελφούς μας.

Δεν ταιριάζετε

Συχνά μπορούσε να διεισδύσει στην ανθρώπινη προσωπικότητα με την πρώτη επίσκεψη στο εξομολογητήριο. Είχε τη δυνατότητα, πριν ό επισκέπτης ανοίξει το στόμα του, μόνο από τον τρόπο πού εκινείτο, από το πρόσωπο του, να αντιλαμβάνεται ψυχικές παθήσεις, πνευματικές καταστάσεις καί χαρακτηριστικά-

- Παιδί μου, έλεγε σε κάποιον νεαρό πού του παρουσίασε για πρώτη φορά την υποψήφια μνηστή του, αυτή ή κοπέλα μπορεί να είναι καλή, αλλά δεν ταιριάζει σε σένα. Πρόσεχε, ξανασκέψου το. Κάνε πολλή προσευχή.

-Μα Γέροντα έχει πολλά χαρίσματα... έλεγε εκείνος.

- Χαρίσματα μπορεί να έχει αλλά εσύ, αν την παντρευτείς, χαρά δεν θα έχεις μέσα στο γάμο σου. Δυστυχώς τα γεγονότα απέδειξαν οτι ό Γέροντας σωστά σκιαγράφησε καί ζύγισε την ύπαρξη εκείνη καί τα αποτελέσματα δέν υπήρξαν αγαθά για τον νεαρό φοιτητή.

Χαμένος κόπος

Κάποιο πνευματικό του τέκνο έκανε μια ποιμαντική προσπάθεια καί προσπαθούσε να σταθεροποιήσει κάποιον στην πνευματική ζωή. 'Ο Γέροντας συμβούλευε με σύνεση, διορατικότητα καί προορατικότητα:

- Το πρόσωπο αυτό δεν έχει βαθιά πίστη. Θα πορευθεί την κοσμική ζωή καί θα λυπάσαι για τίς ώρες πού έχασες στην προσπάθεια σου να το κρατήσεις στην συνειδητή χριστιανική ζωή. Πράγματι μετά από λίγο χρόνο τα πράγματα δικαίωσαν τον Γέροντα όχι την πρόβλεψη του, αλλά την αποκάλυψη της εσωτερικής, κρυμμένης πραγματικότητας του προσώπου.

Δεν είναι καλά

Καταπληκτική στην κυριολεξία ήταν ή άποψη του πάνω σιά θέματα των αιρέσεων. Μετά από πολλές άντιαιρετικές προσπάθειες έκανε μία βαθυστόχαστη γνωμάτευση για τίς εξάρσεις των πολυποίκιλων λουλουδιών του λειβαδιού των αιρέσεων στην Ελλάδα

- Γέροντα, να κάνουμε μια προσπάθεια σε αυτούς τους ανθρώπους μήπως καί κατανοήσουν την αλήθεια καί επιστρέψουν στην Εκκλησία; Ρωτούσε κάποιο πνευματικό του τέκνο, για μια συγκεκριμένη περίπτωση.

Μετά από αρκετή συζήτηση με επιχειρήματα είπε με σοβαρότητα: -Ακουσε καλά παιδί μου. Να ξέρεις ότι όλοι αυτοί πού αναζητούν στέγη στίς αιρέσεις η δεν είναι καλά στα μυαλά τους η έχουν συμφέρον. Αν είναι στα καλά τους καί απλώς από κάποια αναζήτηση κατέληξαν εκεί πολύ γρήγορα θα φύγουν.

- Πολλά οπό αυτά τα άτομα ακριβώς επειδή δεν είναι στα καλά τους γυρίζουν από αίρεση σε αίρεση καί πουθενά δεν σταθεροποιούνται.

Αχρηστη κρούση

Έγνώριζε την προσωπικότητα καί νοοτροπία αυτών πού είχαν εξουσία, είτε εκκλησιαστική είτε πολιτική.Να στείλουμε αυτό το έγγραφο για το σημαντικό αυτό θέμα; Ρωτούσαν κάποτε μερικά πνευματικά του τέκνα. Στείλτε το, αλλά μην περιμένετε ούτε αποτέλεσμα αλλά ούτε καν απάντηση. Να ταχυδρομήσω αυτή την επιστολή; Ρωτούσε κάποιο από τα παιδιά, για να υπάρξει κινητοποίηση στο σημαντικότατο αυτό θέμα; Δεν είναι μεγάλο κόστος το γραμματόσημο πού θα χάσεις. Μη περιμένεις όμως ούτε νύξη, ούτε ενέργεια. Είναι περιττό να τονίσω ότι είχε δίκαιο. Βαθύς γνώστης της κοινωνίας καί των ανθρώπων πού κατείχαν θέσεις καί αξιώματα χωρίς να αντιστοιχεί σιό αξίωμα τους καί ανάλογη αξία

Δεν είναι συγγενικό το γράμμα

Λίγοι άνθρωποι διαθέτουν την ευφυΐα καί την ικανότητα να εισχωρούν στα βάθη της ανθρώπινης καρδίας όπως ή θεία Αλεξάνδρα. Μπορούσε να διαβάζει στην κυριολεξία σφραγισμένα γράμματα.

Κάποτε έπεσε στο χέρι της ένα γράμμα ο αποστολέας καί ό παραλήπτης είχαν συγγένεια σαρκική. Καί μόνο βλέποντας το γράμμα ή γερόντισσα, όπως τη λέγαμε, υπέθεσε ότι ή σχέση των δύο προσώπων ξέφευγε από το συγγενικό καί πήγαινε στο εφάμαριο. Ή γυναίκα εκείνη φρόντισε πράγματι να μάθει την πραγματικότητα καί να κάνει τις δέουσες ενέργειες προς πρόληψη η επανόρθωση του προβλήματος.

Πέρασε ένας αέρος από το μυαλό μου

Η ίδια γυναίκα (δηλαδή ή θεία Αλεξάνδρα) κάποτε συζητούσε με κάποιο νέο. Εκείνη μιλούσε πάντοτε την κατάλληλη γλώσσα για τον καθένα, για την κάθε περίπτωση. Στόν άγαμο έδινε συμβουλές για τον τρόπο επιλογής της συντρόφου καί για τίς δυσκολίες καί τα εγγενή προβλήματα του γάμου. Σιόν παντρεμένο μιλούσε για συστήματα έξομαλύνσεως των σχέσεων ανάμεσα στα ζευγάρια καί τα πεθερικά. Στούς μοναχούς καί αγάμους κληρικούς ένέπνεε τον ενθουσιασμό για την απόφαση τους καί τους έδινε δύναμη να συνεχίζουν τον αγγελικό αγώνα τους.

Με τον νέο λοιπόν έθετε το θέμα στην βάση πως είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρει κανείς κατάλληλο σύζυγο πού να μπορεί να ευτυχήσει. Θεία, είπε εκείνος, να στην τάδε περίπτωση υπάρχει καλό καί κατάλληλο πρόσωπο για το μέλος της οικογενείας μας πού αρραβωνιάζεται αυτές τίς μέρες. Σταμάτα παιδί μου, αντέτεινε εκείνη, να μιλάς για κατάλληλο πρόσωπο την σημερινή εποχή... Έκτος αν πρόκειται για το πρόσωπο πού τώρα πέρασε σαν αέρας από το μυαλό μου. Πράγματι είχε δίκαιο. Σωστά είχε διαβάσει τίς σκέψεις του συνομιλητού της καί διέδιδε τα σχεδιαζόμενα για το συγκεκριμένο αρραβώνα.

Δεν με αφορά ποιους θα βάλει ό Θεός στον παράδεισο

Συχνά έκανε συζητήσεις με παλαιοημερολογίτες. Ή προσπάθεια του εκινείτο σε επίπεδο συγγραφικό (έγραφε επιστολές) αλλά δεν απέφευγε καί τίς συζητήσεις.

- Έσείς οι νεοημερολογίτες δεν θα πάτε στον παράδεισο, του έλεγε κάποιος φανατικός ζηλωτής (παλαιοημερολογίτης). Θα πάμε καί μάλιστα με σιγουριά, του απαντούσε ήρεμα ό Γέροντας. Δεν θα πάτε καί στο λέγω εγώ με βεβαιότητα.Φυσικά καί θα πάμε στον παράδεισο, μη αμφιβάλλεις για αυτό. Εάν πάτε σεις στον παράδεισο, εγώ δεν θέλω να έλθω. Προτιμώ να πάω στην κόλαση. Πρόσεξε, παιδί μου, μη χάσεις την ψυχή σου. Εγώ θέλω να πάω στον παράδεισο καί ας είμαι τελευταίος καί μετά από τον χειρότερο άνθρωπο. Να με βάλει ό Θεός στον παράδεισο καί ας έχει βάλει καί τον Νέρωνα καί το Χίτλερ καί μάλιστα να τους γυαλίζω καί τα παπούτσια. Τί με νοιάζει εμένα ποιόν θα βάλει ό Θεός στον παράδεισο; Δικός του είναι, ο,τι θέλει κάνει. Έμενα δε μου πέφτει λόγος, εγώ θέλω υά σωθώ καί τα υπόλοιπα είναι του Κυρίου.

Δεινός συζητητής

Στίς συζητήσεις του στην κυριολεξία αφόπλιζε καί συνέτριβε τους συνομιλητές του. Με σαφήνεια, με ατράντακτα επιχειρήματα καί με έντιμη τακτική. Στούς διάλογους συνήθως οι συζητητές καταφεύγουν σε διάφορες κινήσεις τακτικής, για να ξεφύγουν από τη δύσκολη θέση που βρίσκονται. Ό Γέροντας έκανε λαβές ακινητοποιήσεως των συνομιλητών του.Στάσου, έλεγε, μην αλλάζεις θέμα Εδώ να εξαντλήσωμε αυτό το ζήτημα, συνέχισε με σταθερότητα. Μα το άλλο θέμα είναι σοβαρό, πρέπει να το συζητήσουμε. Δεν θέλεις, γιατί δεν έχεις τι να πείς, έλεγε ό συνομιλητής του.Όχι, εδώ πρώτα καί μετά ή συνέχεια, τόνιζε ό Γέροντας. Κοίταξε, ας προχωρήσουμε παρακάτω, δέν χρειάζεται άλλη ανάλυση, προσπαθούσε να ξεφύγει από το αδιέξοδο ό συνομιλητής του. Κοιτάζω, αλλά δεν βλέπω να έχεις επιχειρήματα, γιατί έχεις λάθος.

Πρώτα θα παραδεχθείς το άδικο στο συγκεκριμένο σημείο καί κατόπιν θα αναλύσουμε το επόμενο ζήτημα, πού νομίζεις ότι έχεις ισχυρά επιχειρήματα. Εντάξει, δίκαιο έχεις, υποχρεωνόταν να παραδεχθεί ό συνομιλητής του.Προχωρούσαν για να τον περιμένει άλλη ακινητοποίηση καί παραδοχή μέχρις τελικής παραδόσεως στον νικητή. Στήν κυριολεξία ακινητοποιούσε τον δύστυχο συζητητή (ειδικά σε θέματα πίστεως, κανόνων, απολογητικά κτλ). Ουσιαστικά παρουσίαζε σπάνια, μοναδικά επιχειρήματα πού αιφνιδίαζαν καί κατετρόπωναν τον αντιπαλό του.

Χρησιμοποιούσε τίς χρυσές εφεδρείες, όπως έλεγε, τα μυστικά του όπλα, τα κρυφά επιχειρήματα πού ήταν καταπέλτης. Θα έλεγα ότι χρησιμοποιούσε τη μέθοδο του Πιττακού σε μια σωματική μονομαχία Ό Γέροντας στην κυριολεξία έβγαζε δίκτυ επιχειρημάτων καί τύλιγε για τα καλά τον αντίπαλο, Ό Πιττακός καί ό Φρύνων μονομαχούσαν για το παρά τον Έλλήσποντον «Σίγειον άκρωτήριον». Συμφώνησαν να έχουν τα ίδια όπλα. Τα όπλα ήσαν φανερά, ό Πιττακός όμως έκρυψε στο πίσω μέρος της ασπίδας ένα δίκτυ. Τύλιξε με αυτό τον Φρύνωνα καί αφού τον έσυρε, εύκολα τον φόνευσε.

Μη του θυμίζεις το Ναβουχουδονόσορα

Σέ κάθε περίπτωση ό Γέροντας είχε απαντήσεις πού έλυναν με ικανοποιητικό τρόπο το πρόβλημα Τίς περισσότερες φορές είχε να παρουσιάσει καί παραδείγματα πού ήταν κατάλληλα για την περίπτωση. 0ι ιστορίες πού ανέφερε ήταν είτε από την πλούσια προσωπική του εμπειρία είτε από τίς εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις. Γέροντα, ρωτούσε κάποιος φοιτητής πού είχε καί το διακόνημα του κατηχητού, τί πρέπει να λέμε στα μικρότερα παιδιά για τα σαρκικά θέματα; Να τους κάνουμε πλήρη ανάλυση κάποιων πλευρών;

Παιδί μου, αν τα παιδιά ξέρουν ένα πρόβλημα να το συζητούμε καί να κάνουμε την πρέπουσα ενημέρωση με προσοχή καί περίσκεψη. Όταν όμως το αγνοούν, δεν χρειάζεται να βάζουμε το Ναβουχουδονόσορα στο κεφάλι τους.

Τί εννοείτε Γέροντα;

-Κάποτε, αναφέρεται σε κάποιο ανέκδοτο, ένας βασιλιάς αρρώστησε καί κανείς δεν μπορούσε να τον θεραπεύσει. Παρά τίς προσπάθειες τών γιατρών, το πρόβλημα εξακολουθούσε να υφίσταται καί να καταπονεί τον άνθρωπο εκείνο. Ένας ξύπνιος καί ατσίδας γιατρός του είπε:

-Μπορώ να σε θεραπεύσω πλήρως, αρκεί να κάνεις αυτό πού θα σου πω. Την τάδε μέρα, συνέχισε, θα ανέβεις στη στέγη του ανακτόρου σου καί στίς δώδεκα τη νύκτα θα φωνάξεις τρεις φορές, είμαι καλά, είμαι καλά, είμαι καλά Τότε θα θεραπευτείς καί δεν θα έχεις κανένα πρόβλημα

-Τόσο εύκολο είναι; απόρησε ό βασιλιάς. Δεν χρειάζεται τίποτε άλλο; Ναι, κάτι, πού όμως είναι πολύ απλό καί δεν θα δυσκολευτείς να το κάνεις. Να προσέξεις την ώρα εκείνη να μη θυμηθείς το Ναβουχοδονόσορα.Εντάξει, απάντησε ό βασιλιάς, αυτό δεν παρουσιάζει καμιά δυσκολία καί μπορώ να το εφαρμόσω. Αρχισαν να περνούν οί μέρες καί να πλησιάζει ή κεκανονισμένη ημέρα της διακηρυξεως στη στέγη του παλατιού.

-Να ανέβω στη στέγη καί να φωνάξω το σύνθημα, ... αλλά να προσέχω να μη θυμηθώ το Ναβουχουδονόσορα. Όσο πλησίαζε ή μέρα τόσο άρχισε να αυξάνει το άγχος, ώστε έλεγε συνεχώς να μη θυμηθώ... Την κεκανονισμένη ημέρα πάνω στη στέγη έλεγε:

Είμαι καλά αλλά να μη θυμηθώ το Ναβουχουδονόσορα Λέγοντας όμως αυτό, ό Ναβουχοδονόσορας ήταν στο κεφάλι του. Τότε σκέφθηκε: Βρε, πώς μου ήλθε να θυμηθώ τον Ναβουχουδονόσορα, αφού πριν δεν τον είχα σκεφθεί Είναι απλό ό πονηρός γιατρός του έβαλε στο μυαλό το όνομα αυτό τεχνηέντως καί δεν μπορούσε να το διώξει με τίποτε.

-Έτσι καί εμείς, συνέχισε ό Γέροντας. Να μη βάζουμε το Ναβουχουδονόσορα στο μυαλό τών παιδιών καί μετά δεν μπορούμε να τον διώξουμε με τίποτε.

Μοιάζει με το πρόβλημα της σεξουαλικής αγωγής. Να εισαχθεί ή όχι στα σχολεία; Στήν πραγματικότητα ή σεξουαλική αγωγή σημαίνει όπως έχει λεχθεί επιτυχώς:

«Βλέπεις αυτό το γλυκό; Δεν μπορείς να το φας».

Εγκυκλοπαιδικές γνώσεις

Ό Γέροντας ήθελε ή μόρφωση να είναι μέσα στο πρόγραμμα του κάθε άνθρωπου καί μάλιστα του Έλληνα Όρθοδόξου Χριστιανού. Δεν αποδεχόταν την άποψη ότι μας αρκεί το Ευαγγέλιο καί ή αγιότητα του βίου καί τα υπόλοιπα δεν χρειάζονται. Ήθελε να ξεριζώσει τα ζιζάνια της αγραμματοσύνης καί να δώσει στον εαυτό του τη δυνατότητα να έχει τη συσωρευμένη γνώση των σοφών ανθρώπων καί στο δικό του οπλοστάσιο. Να μπορεί να χρησιμοποιήσει τον λόγο με αποτελεσματικότητα στη διακονία του Ευαγγελίου. Ασπαζόταν την άποψη του Γρηγορίου του Θεολόγου για τη θύραθεν παιδεία:

«Όσοι σπουδάζουν την Ελληνική παιδεία καλώς πράττουν. Όσοι κατηγορούν την Ελληνική σοφία καί εμποδίζουν τους θέλοντας να σπουδάσουν ταύτην, ομοιάζουν με εκείνους πού είναι τυφλοί από τον ένα οφθαλμό καί αγαπούν να είναι καί όλοι οί άνθρωποι εις αυτήν την κατάσταση, για να μην έχουν κατηγορία». Ό ίδιος μελετούσε πολύ όχι μόνο τα θεολογικά κείμενα αλλά καί ότι μπορούσε να του είναι χρήσιμο στο έργο του κληρικού. Μέχρι καί τίς σχολές της τέχνης καί της μουσικής γνώριζε, ώστε να μπορεί στίς απολογητικές του συζητήσεις να μιλά για την γνήσια τέχνη καί τιςς μορφές της στον σύγχρονο κόσμο.

Ό άγαμος κληρικός κοί οι οικείοι του

Ενα μεγάλο πρόβλημα πού απασχολεί τους αγάμους κληρικούς είναι το ζήτημα του κοσμικού φρονήματος των οικείων τους. Συχνά αρκετοί άγαμοι κληρικοί εξευτελίζονται από τη συμπεριφορά των αδελφών καί ανεψιών τους.

Ή οικογένεια του Γέροντα ήταν ευλαβής εκ παραδόσεως. Όμως ό ίδιος ό Γέροντας είχε εμπνεύσει μια ευσέβεια καί ένα ήθος μέσα στην ιερατική οικογένεια, ώστε να είναι πράγματι υποδειγματική. Ήταν ό ηγέτης του σπιτιού καί σε κάθε ζήτημα επικρατούσε ή άποψη: - Ότι θα πει ό παπούλης μας αυτό θα γίνει.

Απόλυτος σεβασμός καί ευπρέπεια, πού χωρίς δικτατορικά μέσα, από την παιδική ηλικία επέβαλε ό Γέροντας με σταθερότητα άλΛά καί με ευγένεια καί μεθοδικότητα.

Η άδεια βαλίτσα

Δεν ήθελε οί άνθρωποι να παραμένουν αργά τη νύκτα έξω από το σπίτι τους, διότι ή νύκτα έχει να παρουσιάσει σκοτεινά έργα καί ύποπτες καταστάσεις. Ό καθένας από σας, μας έλεγε όταν ήμασταν φοιτητές, μπορεί να παραμείνει έξω μέχρι τίς έντεκα μετά από την ώρα αυτή είναι πολύ άσχημο, διότι, όπως έλεγε γελώντας:

-Όποιος τη νύκτα περπατεί λάσπες καί νερά πατεί.

Όταν ζούσε ως νέος κληρικός στην Καλαμάτα, τότε συχνά τα βράδια πήγαινε σε φίλους κληρικούς για να συζητήσουν καί να συμπνευματισθούν. Μερικές φορές όμως ή ώρα περνούσε γρηγορότερα από οτι υπελόγιζαν καί πλησίαζε ή ενδέκατη νυκτερινή. Τότε ό Γέροντας ζητούσε μια αδεία βαλίτσα από τον άλλο κληρικό. Την έπαιρνε στα χέρια του καί έφευγε για το σπίτι του.

-Όσοι με βλέπουν στο δρόμο με μια βαλίτσα δεν λένε, που πηγαίνε αυτός ό κληρικός τέτοια ώρα. Αντίθετα συλλογίζονται ότι έρχεται από ταξίδι καί τώρα έφθασε με κάποιο μέσο καί πηγαίνει σπίτι του. Ετσι δεν επέρχεται ό σκανδαλισμός των πιστών.

Πράγματι ιό γεγονός φανερώνει την προσοχή του σε θέματα φήμης καί σκανδαλισμού των πιστών. Δεν ήθελε μόνο να είναι καλός κληρικός αλλά καί να φαίνεται έτσι.

Ποτέ ταξίδι με γυναίκα

Ο Γέροντας γνώριζε ότι πολλές φορές ό κόσμος είναι πολύ κακός καί καχύποπτος. Σέ ορισμένες ειδικά περιόδους φουντώνει ή αντικληρική προπαγάνδα πού στηρίζεται σε ψεύδη ή φουσκωμένα γεγονότα. Γι' αυτό ό Γέροντας φρόντιζε πάντοτε να είναι πολύ προσεκτικός. Φρόντιζε να προβλέπει καί τίς πιο απίθανες περιπτώσεις καί να τίς αποφεύγει.

Δεν ταξίδευε ποτέ με αυτοκίνητο, αν μέσα σε αυτό βρισκόταν γυναίκα. Κάποτε ένας φίλος του κληρικός θα ταξίδευε προς την Καλαμάτα με αυτοκίνητο. Τήν ίδια μέρα θα κατέβαινε καί ό Γέροντας. Αφού επικοινώνησαν τηλεφωνικώς, συμφώνησαν να συνταξιδεύσουν. Κάποια στιγμή όμως ό άλλος κληρικός ειδοποίησε το Γέροντα ότι στο αυτοκίνητο θα βρίσκεται καί μία ηλικιωμένη μοναχή συγγενής του. Ό Γέροντας τότε του είπε:

-Πάτερ μου, σας ευχαριστώ, αλλά θα ταξιδέψω με το τραίνο.

-Γιατί, πάτερ Έπιφάνιε; ρώτησε ό άλλος έκπληκτος.

Τί να σου πω. Δεν τα καταλαβαίνεις μόνος σου τα πράγματα; Δεν ταξιδεύω ποτέ με αυτοκίνητο στο όποιο βρίσκεται κάποια γυναίκα.

Δεν καταλαβαίνω, πάτερ, ειλικρινά ποια σχέση έχουν αυτά με μια γερόντισσα μοναχή.

Είναι πολύ απλό, πάτερ μου, απάντησε ό Γέροντας. "Αν, ο μη γένοιτο, ταξιδεύουμε μαζί καί γίνει ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα καί τραυματισθούμε η καί σκοτωθούμε, τότε οί εφημερίδες θα γράψουν τα ονόματα δύο αγάμων κληρικών καί μιας μοναχής. Κανείς δεν θα ψάξει να βρει την ηλικία, ούτε τη συγγένεια. Αντίθετα πολλοί κακοπροαίρετοι θα πουν ότι τους τιμώρησε ό Θεός, διότι ταξίδευαν με τη φιλενάδα τους οι ανάξιοι αυτοί κληρικοί.

Δικαιολογημένα ό άλλος κληρικός έμεινε εμβρόντητος αλλά θαύμασε την προσοχή καί την μέριμνα του Γέροντα, για να μη υποστεί μια οποιαδήποτε σπίλωση, τόσο το ράσο όσο καί το όνομα του.

Ό έλεγχος των οφθαλμών

Στήν πνευματική καθοδήγηση των τέκνων του πάντοτε μιλούσε με ατράνταχτα επιχειρήματα καί συχνά ανέφερε καί παραδείγματα από τη ζωή άλλων αλλά καί τη δική του. Σέ μια περίπτωση κάποιο πνευματικό του τέκνο τον ρωτούσε πώς θα πρέπει να γίνεται έλεγχος των ματιών ώστε να μη «βόσκουν» σε σαρκικά θεάματα. Αφού του είπε αρκετά πράγματα, κατόπιν του συνέστησε να διαβάσει το βιβλίο του Άγιου Νικοδήμου του Άγιορείτου «Περί φυλακής των πέντε αισθήσεων» καί να αρχίσει να το εφαρμόζει.

Κατόπιν του διηγήθηκε ένα δικό του περιστατικό:

Μία μέρα, παιδί μου, βάδιζα στην Ομόνοια κατά τη διάρκεια θερινής περιόδου. Για μια στιγμή μέσα στην πολυκοσμία φάνηκε μια κοπέλλα που δεν ήταν καθόλου ευπρεπώς ενδεδυμένη.

Τά μάτια όλων, συνέχισε, στράφηκαν προς αυτή από αντίδραση.

Τότε αισθάνθηκα τά βλέμματα όλων να κοιτάζουν εμένα καί όχι εκείνη.

Ήθελαν να δουν καί τη δική μου αντίδραση. Να παρατηρήσουν αν κι εγώ θα έκανα το ίδιο με τους υπόλοιπους.

Κατέβασα τά μάτια καί το κεφάλι καί συνέχισα το δρόμο μου. Να προσέχουμε, παιδί μου, διότι καί ό πονηρός μας πειράζει καί οι άλλοι σε αυτά τά θέματα μας παρακολουθούν, μας ακτινογραφούν καί διερευνούν τά βάθη καί τά κρύφια της καρδίας καί της διανοίας μας. Προσοχή λοιπόν. Πολλή προσοχή.

Επίλυση προσωπικών προβλημάτων

Ό Γέροντας θεωρούσε κύριο διακόνημά του την εξομολόγηση καί την επίλυση των προβλημάτων των συνανθρώπων μας. Για αυτό είχε πολλή μεθοδικότητα Την εξομολόγηση έκανε σχεδόν κάθε μέρα το απόγευμα στους Τρείς Ιεράρχες. Όμως υπήρχαν πολλά ζητήματα πού ήθελαν πολλή συζήτηση καί ειδικές διευθετήσεις.

Κανόνιζε λοιπόν τά πρωϊνά να είναι ελεύθερος. Κάθε άτομο πού είχε κάποιο ειδικό πρόβλημα είχε τη δυνατότητα να έχει μια ειδική συνάντηση. Σέ αυτές τίς περιπτώσεις διέθετε πολύ χρόνο, για να αναπαύσει τους ανθρώπους με τίς νουθεσίες του, να απαλύνει τον πόνο τους, να τους λύσει τους γόρδιους δεσμούς πού τους έκανε ή ζωή ή ή ατίθαση καί αμαρτωλή ζωή τους. Είχε λοιπόν ειδική μέριμνα για τά καυτά προβλήματα εκάστου.

Κάνε την μόνη έντιμη πράξη στη ζωή σου

Ό Γέροντας, θα τολμούσα να πω, εθεωρείτο ό πρύτανις των πνευματικών καί εξομολόγων. Γι' αυτό καί πολλοί πνευματικοί πατέρες ακόμη καί Μητροπολίτες έστελναν σ' εκείνο τά πιο δύσκολα καί περίπλοκα προβλήματα. Αυτά πού πράγματι ήσαν γόρδιοι δεσμοί αλλά όμως δεν μπορούσαν να επιλυθούν επιτυχώς με το σπαθί του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Κάποτε του έφεραν ένα κληρικό πού ζούσε ανήθικη ζωή.

-Γιατί κάνετε αυτό το ανέντιμο πράγμα για τον εαυτό σας καί εξευτελίζετε την Εκκλησία του Χριστού μας; ρώτησε ό Γέροντας.

-Πάτερ μου, απάντησε εκείνος, δεν φταίω μόνο εγώ. Με πήραν καί σε ηλικία μόλις δέκα οκτώ ετών μου φόρεσαν το ράσο του άγαμου κληρικού. Τί να κάνω όμως, αφού λίγο αργότερα φούντωσε ό πόλεμος της σαρκός καί κατέστη ανίκητος;

Ό Γέροντας αρπάκτηκε από τά λόγια αυτά καί τίς δικαιολογίες καί αμέσως είπε:

Ναί παιδί μου, δίκαιο έχεις. Δεν φέρεις ευθύνη για τίς πράξεις άλλων. Όμως από 'κεί καί πέρα ενεργείς κι εσύ πράγματι απαράδεκτα. Οι άλλοι φταίνε διότι έκαναν μία αντικανονική καί ανόητη πράξη, Αυτό δε σε εμποδίζει να δείξεις λεβεντιά καί να κάνεις μια πράξη εντιμότητας καί σωφροσύνης, ώστε να μη διασύρεται ή Εκκλησία καί να εξευτελίζεσαι

κι εσύ σαν άτομο. Να μη δοκιμάζεται ή αγάπη και το έλεος του Θεού.

Να βγάλεις τά ράσα σου, να τά κάνεις ένα δέμα καί να φορέσεις το

κουστούμι σου, να ζήσεις σαν λαϊκός καί να έχεις την αξιοπρέπεια σου.

Να κάνεις την μόνη έντιμη πράξη της ζωής σου.

Ό άνθρωπος αυτός ακούσε την συμβουλή του Γέροντα καί αποσχηματίστηκε.

Του φιλούσε τα χέρια

Υπήρξε εποχή πού ό μακαριστός Γέροντας είχε πρόσβαση στα υψηλά κλιμάκια της διοικήσεως της Εκκλησίας. Ό λόγος του ήτο ισχυρός καί εισηκούετο από τους κρατούντες το πηδάλιο της Ελλαδικής Εκκλησίας. Τότε κάποιος Αρχιμανδρίτης πήγαινε καί τον παρακαλούσε, τον ικέτευε, στην κυριολεξία του φιλούσε τα χέρια, λέγοντας:

-Πάτερ Έπιφάνιε, σας παρακαλώ πολύ να επεμβείτε στα υψηλά κλιμάκια ώστε να γίνω Επίσκοπος. Αν εσείς το θέλετε, μπορείτε, διότι είστε πανίσχυρος, έλεγε με γλοιώδη τρόπο.

Πέρασαν μερικά χρόνια καί ή κατάσταση άλλαξε. Ό π. Έπιφάνιος από ισχυρός ανήρ έγινε το κόκκινο πανί για τους κρατούντες. Τα ανθρώπινα πράγματα πολύ γρήγορα αλλάζουν. Έτσι έπεσε σε δυσμένεια καί κινδύνευε οπό τίς απειλές κάποιων κληρικών. Τώρα ό εν λόγω Αρχιμανδρίτης έπρεπε να μην έχει καμμιά σχέση με τον Γέροντα. Όταν τον έβλεπε να περπατά στο δρόμο κι ερχόταν προς το μέρος του, άλλαζε πεζοδρόμιο, έκανε ότι δεν τον βλέπει, δεν τον γνωρίζει. Δεν ήθελε να πουν ότι συνδέεται μαζί του καί να χάσει την προαγωγή πού επιθυμούσε διακαώς.

Ή Εκκλησία είναι αλάθητη

Για το ζήτημα του Αλάθητου του Πάπα έλεγε με διάφορα επιχειρήματα πόσο ανόητη καί εωσφορική είναι ή άποψη αυτή. Παράλογη απαίτηση ενός άνθρωπου, του αρχηγού του παπισμού.Τόνιζε πάντοτε ότι μόνο ή Εκκλησία είναι αλάθητη, γιατί έχει κεφαλή της το Χριστό, κατευθύνεται καί καθοδηγείται από το Αγιο Πνεύμα. Αποφασίζει με Οικουμενικές Συνόδους πού τίς αποδέχεται καί τίς υιοθετεί ό λαός του Θεού. Κάθε Οικουμενική Σύνοδος επικυρώνεται σαν τοιαύτη από την επομένη της. Στά δογματικά ζητήματα οι αποφάσεις είναι ομόφωνες καί είναι σύμφωνες με ότι «παντού καί πάντοτε καί υπό πάντων έπιστεύθη».

Γι' αυτό ό Γέροντας με μοναδική προσοχή δεχόταν ότι λέγει ή Εκκλησία καί ήταν αυστηρός τηρητής των κανόνων της καί των αποφάσεων της. Αυτό όμως δεν είχε σχέση με διοικητικές αποφάσεις της κρατούσης εκκλησιαστικής διοικήσεως. Δεν δεχόταν την αντικανονική επικοινωνία με αυτούς πού κατέλαβαν αντικανονικά τη θέση τους καί τους αποκαλούσε μοιχεπιβάτες. Κανένας άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα να εκδιώξει κάποιο Επίσκοπο από τη θέση του. Αυτός απομακρύνεται από τη μητρόπολη του μόνο σε περίπτωση καθαιρέσεως μετά από κανονικές διαδικασίες καί φυσικά σε περίπτωση θανάτου. Τα υπόλοιπα είναι αντικανονικά καί βασίζονται σε υπερβάσεις καί άνομες καί ανήθικες πράξεις που είναι, συν τοις άλλοις, αποτέλεσμα μισαδελφίας καί καταχρήσεως εξουσίας, κρατικής κι εκκλησιαστικής.Σκεφθείτε ποίο καθεστώς θα επικρατούσε στην Εκκλησία αν κάθε Αρχιεπίσκοπος μπορούσε να εκθρονίσει κάθε Επίσκοπο πού του ήταν ανεπιθύμητος. Ένας διαρκής πόλεμος θα υπήρχε μέσα στην Εκκλησία πού θα έβαζε δυναμίτη τα θεμέλια του θείου καθιδρύματος. Ό κάθε αρχιερεύς, δεν θα ήταν εις τόπον καί τύπον Χριστού, αλλά ένας προσωρινός υπάληλος του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου. Ενας γλοιώδης κόλακας του Αρχιεπισκόπου χωρίς αξιοπρέπεια καί ευθύνη.

Πίστη και οδική ασφάλεια

Δεν θα κοινωνήσεις, άμα τρέχεις

Οταν κάποιος τρέχει με υπερβολική ταχύτητα, φέρει μεγάλη ευθύνη. Εγώ στην εξομολόγηση «απειλώ» με επιτίμια τους οδηγούς πού τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα. Όταν ακούω με-γαλές ταχύτητες, αναγκάζομαι να λέγω: «δεν θα κοινωνήσεις, αμα τρέχεις μ' αυτή την ταχύτητα διότι παίζεις κορώνα - γράμματα καί την ζωή σου καί την ζωή των άλλων». Το αυτοκίνητο δεν το κυβερνάτε όσοι οδηγείτε με υπερβολική ταχύτητα. Όταν ένα αυτοκίνητο τρέχει με μικρότερη ταχύτητα, τότε το κυβερνάτε.

Με μικρότερη ταχύτητα ελέγχετε την κατάσταση καί ενδεχομένως να μη σκοτώσετε η καί να μη τραυματίσετε. Επειδή πολλοί οδηγείτε, προσέξατε, μια καί μιλάμε για ακούσιο φόνο. Μη τρέχετε ποτέ. Το μέγιστο ποσοστό των ατυχημάτων οφείλεται στην μεγάλη ταχύτητα. Εγώ ό ίδιος έχω ζήσει τουλάχιστον δεκάδα περιστατικών, στα όποια ό οδηγός θα είχε σκοτώσει ανθρώπους, αν ή ταχύτητα ήταν μεγάλη.

Μανία ταχύτητος 

Κάποιο σούρουπο πηγαίναμε στην εθνική οδό, προς την Εκάλη. Στό υψος της Κηφισιάς, επί της εθνικής οδού, από μακριά είδαμε κάτι στο δρόμο. Σκέφθηκα... «σκύλος· είναι;» Αλλά πρίν προλάβω να μιλήσω, ακούω τον οδηγό να φωνάζει: «Θεέ μου, ένας άνθρωπος». Ξαπλωμένος στο κατάστρωμα της εθνικής οδού!

Τί είχε συμβεί; Κάποιος πήγε να περάσει, δεν πρόσεξε καί το προηγούμενο από εμάς αυτοκίνητο τον κτύπησε, χωρίς να τον σκοτώσει. Τον τραυμάτισε καί τον έρριξε κάτω. Ό άνθρωπος δεν έχασε τίς αισθήσεις του, αλλά δεν μπορούσε καί να σηκωθεί. Καί όπως ήταν πεσμένος στο οδόστρωμα, προσπαθούσε, κινώντας χέρια καί πόδια, να πάει λίγο στην άκρη, για να μην τον διαμελίσουν τα επόμενα αυτοκίνητα. Ευτυχώς ή κυκλοφορία ήταν πάρα πολύ αραιή. Επειδή ή ταχύτητα του αυτοκινήτου μας δέν ήταν μεγάλη, μπόρεσε ό οδηγός καί έκανε λίγο αριστερά, τον παρέκαμψε (ευτυχώς δεν ερχόταν άλλο αυτοκίνητο) καί σταματήσαμε. Κατέβηκαν τα παιδιά, τον σήκωσαν, τον άφησαν σ' ένα καφενεδάκι, ειδοποίησαν το ασθενοφόρο καί ήρθε καί τον πήρε. Είχε τραυματισθεί, άλλ' όχι θανάσιμα.

Αν το αυτοκίνητο έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα, θα περνούσαμε πάνω από τον άνθρωπο. Όταν αποφεύγουμε τίς μεγάλες ταχύτητες, σώζονται κι εκείνοι πού οδηγούν καί οί πεζοί καί οί επιβάτες των άλλων οχημάτων. Μη σας πιάνει μανία ταχύτητας.

Είναι αμάρτημα

Προτού να ξεκινήσουμε ένα ταξίδι, χασομερούμε: «Α, να πάρουμε κι αυτό να πάρουμε κι εκείνο φτιάξε καί μια πορτοκαλάδα να πιούμε καί ένα καφεδάκι· κάνε κι αυτό το τηλεφώνημα άνοιξε κι ούτό το συρτάρι να πάρουμε τον φάκελλο». Έτσι καί ανεβούμε στο βολάν, εάν είναι δυνατό, να γίνουμε ρουκέττες· να φθάσουμε σε μία ώρα από εδώ στην Πάτρα. Γιατί αυτή ή μανία της ταχύτητας; Γιατί να γινώμεθα αίτιοι τόσων ατυχημάτων;

Κάποτε ένας τροχονόμος έπιασε γνωστό μου παιδί πού έτρεχε υπερβολικά. Ρωτάει ό οδηγός: «Με σταματήσατε διότι έτρεχα πολύ;». «Οχι, του λέγει, διότι πετάς χαμηλά! Δηλαδή, το έχεις κάνει αεροπλάνο το αυτοκίνητο καί πετά χαμηλά».

Ράσο και οδήγηση

-Γέροντα, οί κληρικοί επιτρέπεται να οδηγούν;

- Προσωπικώς, σ' οσους κληρικούς με ερωτούν, συνιστώ ν' αποφεύγουν την οδήγηση. Δεν συμφωνώ να οδηγούν οι ιερείς, διότι είναι ενδεχόμενο να γίνουν αίτιοι ακουσίου φόνου. Κατά τους ιερούς Κανόνες, ως ακούσιοι φονευταί, οφείλουν να κρεμάσουν το πετραχήλι τους. Βέβαια, υπάρχουν καί περιπτώσεις, στίς όποιες ή ανάγκη είναι αδήριτος. Αλλά τότε πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ.Ένας γνωστός μου ιερεύς ζούσε στη Γερμανία καί μου έλεγε ότι ή περιφέρεια την οποία είχε στην δικαιοδοσία του ήταν όση καί ή Πελοπόννησος σε έκταση. Έπρεπε να ποιμαίνει τίς Ελληνικές κοινότητες μιας τόσο μεγάλης περιοχής. Ήταν ασφαλώς ανάγκη αυτός ό κληρικός να οδηγεί. Εγώ δεν θα τοκανα ούτε σ' αυτή την περίπτωση. Άλλα εκείνος το έκανε. Δεν ήταν αμαρτία ήταν αδήριτος ανάγκη. Σέ τέτοιες περιπτώσεις όμως, πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ.

Πέραν του κινδύνου να γίνει ακούσιος φονεύς ό ιερεύς, είναι καί άλλοι λόγοι για τους οποίους πρέπει ν' αποφεύγει την οδήγηση. Κάποια φορά δεν παίρνει καλά την στροφή η κάνει κάτι πού παρά λίγο να συγκρουσθή. Εισπράττει ένα φάσκελο από τον οδηγό του αλλού οχήματος: «Πόρτα, παλιόπαπα» ή καί χειρότερη ακόμα λέξη. Αυτά όλα δεν είναι εποικοδομητικά του κύρους των Ιερέων. Γι' αυτό καλό είναι εμείς οί κληρικοί ν' αποφεύγουμε να οδηγούμε αυτοκίνητα. 0 Θεός μας έκανε οδηγούς ψυχών αθανάτων. Καί οπού υπάρχει αδήριτος ανάγκη, μεγάλη προσοχή! Αν σείς οί λαϊκοί πρέπει να τρέχετε με την άλφα ταχύτητα, οί κληρικοί πρέπει να τρέχουν με πολύ λιγότερη άπ' αυτήν.

Μήπως λίγο μικρότερο

Ένας φοιτητής είχε αφήσει τα μαλλιά του λίγο περισσότερο από το μήκος της ευπρεπείας Δεν του έκανε άμεση παρατήρηση, ούτε εξετόξευσε κεραυνούς, όπως γίνεται συνήθως. Σέ κάποια στιγμή πού δεν είχε καμιά ιδιαίτερη βαρύτητα απηύθυνε την νουθεσία με μεγάλη ευελιξία

Παιδί μου, είπε, μήπως τα μαλλιά σου δεν είναι στο κανονικό τους

μέγεθος; Το υφός του ήταν ήρεμο σαν να αναφερόταν σε δευτερεύον

θέμα

Να είναι ευλογημένο, Γέροντα, απάντησε εκείνος καί φρόντισε να

κόψει τα μαλλιά του, διότι δεν αισθάνθηκε ούτε καταπίεση ούτε υπέστη προσβολή της προσωπικότητας του.

Πολλοί κληρικοί καί Επίσκοποι χρησιμοποιούσαν τον Γέ­ροντα σαν τον άμισθο σοφό μυστικοσύμβουλό τους. Πάν­τοτε εκείνος έδινε συμβουλές φωτεινές καί σοφές, όπως τον φώτιζε το Αγιο Πνεύμα. Με σύνεση, περίσκεψη, σο­φία καί μετριοπάθεια.

- Πάτερ Επιφάνιε, ρώτησε κάποιος Αρχιερέας, στην Μητρόπολη μου έχω κάποιον κληρικό πού πήγε με τούς «ζηλωτές» του παλαιού ημερολογίου. Δημιουργεί πλήθος προβλημάτων στην περιοχή. Δοκιμαζόμαστε από θύελλες καί τρικυμίες πού ξεσηκώ­νει αυτός ό άνθρωπος. Τί να κάνω; Να αρχίσω ένα πόλεμο σκληρό ενα­ντίον του, μέχρις ότου αποφασίσει να φύγει από την περιοχή;

- Σεβασμιώτατε, αν αρχίσετε πόλεμο μαζί του, θα πολεμηθείτε σκληρά Αυτός ό πόλεμος θα είναι ατέρμων καί κυρίως θα ζημιωθείτε πολ­λαπλώς καί πολυτρόπως. Θα βλάψει τη φήμη σας, θα χάσετε χρόνο από το πνευματικό έργο πού επιτελείτε. Δεν θα ασχολείσθε με τη διαποίμανση του λαού του Θεού αλλά με την εξουδετέρωση των μεθοδεύσε­ων του άνθρωπου αυτού καί την αποκάλυψη των πλεκτανών του πονη­ρού. Έχετε μία πιο καλή, νομίζω, επιλογή. Αγνοήστε τον καί μη τον διαφημίζετε. Ασχοληθείτε με το έργο σας για να το μεγαλώσετε καί να το επεκτείνετε. Να ευλογεί ό Κύριος μας τίς προσπάθειες σας καί να σας αγαπά ό λαός σας. Αυτό θα εξουδετερώσει καί θα αχρηστεύσει την πο­λεμική καί την τακτική του αντιπάλου.

Στό δρόμο της ζωής μας πολλοί μπορεί να μας πολεμούν. Αν στα­ματάμε σε κάθε γαύγισμα σκύλου, ό δρόμος δεν θα φθάσει ποτέ στο τέρμα του.

Εκκλησιαστική συνείδηση καί επικίνδυνες αστοχίες

Ό μακαριστός Γέροντας είχε ακραιφνές καί ακριβές ορθόδοξο εκ­κλησιαστικό φρόνημα. Είναι σημαντικό πράγμα να γνωρίζει κανείς τί είναι Εκκλησία καί ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσμαιά της. Ποιος ανήκει σε αυτήν καί ποιός όχι, δεδομένου οτι αυτή είναι μία καί καθολική. Δεν υπάρχουν πολλές Εκκλησίες, όπως λένε οί αιρετικοί καίοι σχισματικοί. Ή απουσία εκκλησιαστικής συνειδήσεως πολλές φορές είναι τραγι­κή. Κάποτε ό Γέροντας ακούσε ένα Επίσκοπο της Όρθοδόξου Ελλα­δικής Εκκλησίας μας να μιλά για κάποιο σχισματικό Επίσκοπο: 

Αυτόν τον Επίσκοπο έχω τη διάθεση να τον αναγνωρίσω εγώ, αν με αναγνωρίσει καί εκείνος. Γνωρίζω ότι δεν με αναγνωρίζει κοί επο­μένως το ίδιο κάνω καί εγώ.

Μα Σεβασμιώτατε, αντέδρασε αμέσως ό Γέροντας, πώς είναι δυνα­τόν να λέτε αυτά τα πράγματα; Αν σε αναγνωρίσει κάποιος πού δεν ανήκει στην Εκκλησία, πού είναι σε δική του λεγομένη «Εκκλησία» τότε θα αναγνωρίσεις αυτή την ψεύτικη «Εκκλησία» σαν κανονική; Τό­τε δέχεσαι ότι ή υπάρχουν δύο Εκκλησίες ή εσύ δεν έχεις την αυτοσυ­νειδησία ότι ανήκεις στην πραγματική Εκκλησία του Χριστού μας. Τη μία, τη μόνη καθολική Εκκλησία, πού είναι ο ίδιος ό Χριστός παρατει­νόμενος εις τους αιώνας.

Αρνηση συμμαρτυρίας λόγω επιπολαιότητας

Ό Γέροντας ήτο πολύ προσεκτικός καί δεν έδιδε εύκολα συμμαρτυρία. Εξέταζε το θέμα από κάθε πλευρά. Τα σημαντικώτερα δεδομένα πού λάμβανε ύπ' όψιν ήσαν το ζήτημα των ηθικών κωλυμάτων. Αυτά αναφέρονται στην ηθική του προσώπου, με την στενή έννοια του ορού. Συγκεκριμένα, αν ό υποψήφιος είχε προγαμιαίες σχέσεις, η αλλού εί­δους βαριά σαρκικά αμαρτήματα Όμως δεν αρκείτο σε αυτά καί μόνο. Ερευνούσε την προσωπικό­τητα από ψυχοπαθολογικής απόψεως, δηλαδή αν είχε ψυχωτικό υπόβα­θρο, εκδηλωμένη νευροψυχική διαταραχή.

Ήθελε ό υποψήφιος να μην έχει καταδικασθεί σε ατιμωτικά αδικήμαται Ακόμη ήθελε να γνωρίζει τον υποψήφιο αρκετά χρόνια. Να έχει ολοκληρωμένη εικόνα για το νέο. Με την μακροχρόνια γνωριμία να έ­χει διαπιστώσει τίς μεταπτώσεις του χαρακτήρας. Να διαβλέπει άνθρω­πο με σωστή καί τέλεια προσωπικότητα

Κάποτε ζήτησε συμμαρτυρία νέος χωρίς ηθικά προβλήματα η άλλα κωλύματα ιερωσύνης. Ό Γέροντας θεώρησε σκόπιμο να μην του δώσει το πολύτιμο έγγραφο, διότι διέκρινε στο χαρακτήρα του στοιχεία αστά­θειας καί όχι σοβαρότητας.

Τα πρόσωπα των υποψηφίων κληρικών.

Σέ άλλη παρόμοια περίπτωση ό Γέροντας αρνήθηκε να δώσει συμ­μαρτυρία σε υποψήφιο, γιατί μία πράξη του ητο δείγμα επικίνδυνων χει­ρισμών. Δεν μπορεί ένας άνθρωπος πού προορίζεται να γίνει αντιπρό­σωπος του Θεού να κάνει άλματα παράλογα.

Γέροντα, ρωτούσαμε, αν ήσαστε Επίσκοπος σε προβληματική μη­τρόπολη, τί θα κάνατε με το ζήτημα των χειροτονιών;

Δεν γνωρίζω, παιδιά μου, έλεγε, αλλά ίσως καί γι' αυτό δεν έγινα Επίσκοπος. Δεν λέγω μεγάλη κουβέντα Ό Θεός να στηρίζει, να φωτί­ζει καί να κατευθύνει τους Αρχιερείς πού επωμίζονται τόσες ευθύνες καί καλούνται να επιλύσουν προβλήματα μεγάλα καί περίπλοκα.

Το δυσκολώτερο πρόβλημα είναι ή χειροτονία καλών καί ενάρετων κληρικών, πού είναι οί ποιμένες του λαού του Θεού. Το οξύτατο αυτό πρόβλημα κάθε τοπικής Εκκλησίας είναι τεράστιο σε προβληματικές μητροπόλεις. Πρέπει να εξευρίσκονται ευλαβείς νέοι, παραδοσιακοί, η­θικοί καί συνετοί. Ατομα όμως με ακεραιότητα, χωρίς ψυχοπαθολογικά προβλήματα. Αν μια ενορία δεν έχει κληρικό τότε την ποιμαίνει ό Θεός. Αν έχει ανήθικο κληρικό, τότε την ποιμαίνει Ο διάβολος.

Οχι μόνο από τη μέση καί κατω άλλα από τη μέση καί πάνω.

Γέρων Επίσκοπος έκλαιγε με λυγμούς, γιατί είχε πολλά προβλήμα­τα με τους συνεργάτες του.

- Αχ, πάτερ Έπιφάνιε, έλεγε καί ξανάλεγε. Έχω πολλά προβλήμα­τα με τους συνεργάτες μου. Αυτό το έπαθα διότι τους εξέταζα μόνο αν είναι ηθικοί. Ερευνούσα τους υποψηφίους υπό την στενή ηθική έννοια.

Από τη μέση καί κάτω. Αντίθετα σες βλέπατε τους συνεργάτες σας καί από τη μέση καί πάνω. Ερευνούσατε τον όλο άνθρωπο, το μυαλό τους,

την βούληση τους, τη σταθερότητα τους κτλ.

Πρέπει, έλεγε ό Γέροντας, να είναι κανείς ηθικός καί υγιής ψυχοσω­ματικά. Πρέπει να μην έχει ψυχικά προβλήματα. Όταν κανείς δεν έχει λύσει τα δικά του προσωπικά προβλήματα, πώς μπορεί σαν κληρικός να επιλύσει τα μεγάλα θέματα των πιστών;

Πηγή:

http://apantaortodoxias.blogspot.com